Tıp Dünyası – ANKARA –
14 Mart, Osmanlı’da modern tıp eğitiminin başladığı gün olarak kabul ediliyor.
14 Mart 1827’de, II. Mahmut döneminde, Hekimbaşı Mustafa Behçet’in önerisiyle ilk cerrahhanenin, Şehzadebaşı’daki Tulumbacıbaşı Konağı’nda Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire adıyla kurulduğu gün.
II. Mahmut, büyük önem verdiği okulun açılışı hakkında sadrazama yazdığı bir mektupta amacını şu sözlerle belirtiyor:
“Biz gerek askerimiz, gerek memleketimiz için iyi doktorlar yetiştirip sağlık hizmetinin gerekli olduğu yerde vazifelendirmeli ve tıp bilimini kendi lisanımızda öğretebilmek için gerekli kitapların yazılmasına gayret etmeliyiz.”
Buna karşın, ilk tıp okulu açıldıktan sonra, uzun yıllar Türkçe eğitim verememenin sancıları yaşanıyor. 1864 yılında Türkçe eğitim verecek olan Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye açıldıktan sonra Türkçe eğitim ivme kazanıyor ve 1873 yılında Fransızca’dan Türkçe’ye çevrilmiş tıp terimleri sözlüğü yayımlanıyor. 1902 yılında, bu sözlüğün kapsamı genişletilerek Türkçe Lügat adıyla basılıyor. Bu dönemlerde, Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, Sıhhatnüma gibi bilimsel Türkçe dergiler de yayımlanmaya başlıyor ve
Türkçe yayınların yaygınlaşması tıp alanında kısa sürede önemli gelişmeler yaşanmasına katkı sağlıyor.
İlk 14 Mart kutlaması
Bu tarihe ilişkin ilk kutlama, 14 Mart 1919’da işgal altındaki İstanbul’da yapılıyor. Tıbbiye öğrencileri İngiliz işgaline karşı bir protesto düzenlemeyi kararlaştırıyorlar. Darulfünun Emiri’ne, 1827’de eğitime başlayan okullarının, (o güne kadar hiç yapılmayan) 92. yılını kutlama toplantısı düzenleyeceklerini bildirirler.
O gün, tıbbiye 3. sınıf öğrencisi Hikmet Boran’ın önderliğinde, tıp okulu öğrencileri işgali protesto için okulun iki kulesi arasına büyük bir Türk bayrağı asarak, öğrencileri büyük salonda toplantıya çağırırlar. Tıbbiyeliler, büyük salonda toplanırlar. Dr. Fevzi Paşa, Dr. Besim Ömer Paşa, Dr. Akil Muhtar (Özden) gibi dönemin ünlü hocalarının da katıldığı bu protesto, tıp mesleği mensuplarının yurt savunma hareketi olarak tarihe geçer. Toplantı İngiliz askerlerince şiddet kullanarak dağıtılır. Bir çok öğrenci tutuklanır.
14 Mart 1919, Tıbbiyeliler için hem Tıphane-i Amire’nin kuruluşunun anıldığı, hem de İngiliz işgalinin protesto edildiği gündür. Bu nedenle 14 Mart’lar Tıbbiyelilerin emperyalizme direnişinin sembolü olmuştur.
1976’dan sonra “Tıp Haftası”
1929-1937 yılları arasında, Bursa’daki Yıldırım Darüşşifası’nda ilk Türkçe tıp derslerinin başladığı tarih olarak kabul edilen 12 Mayıs, Tıp Bayramı olarak kutlanıyor. Ancak zamanla bu uygulamadan vazgeçiliyor ve 14 Mart yeniden Tıp Bayramı olarak kabul ediliyor. 1976 yılından itibaren ise 14 Mart’ı içine alan tüm hafta Tıp Haftası olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla, 14 Mart, evrensel olarak kutlanan bir tarih değil. Dünyada benzer kutlamalar farklı tarihlerde yapılıyor.