2000’li yıllarda İstanbul Tabip Odası ve Türk Tabipleri Birliği başkanlığını yapan Gençay Gürsoy, “Bir Hayat Üç Dönem”de sadece bir nöroloji profesörünün anılarını değil, sosyalist siyaset içinde üniversite yıllarından beri yer almış bir mücadele insanının Oltu’da başlayıp, Kars’ta, İstanbul’da ve bir dönem Avrupa’da devam eden yaşamından gözlemlerini canlı bir dille aktarıyor. Toplumsal gelişmelerin darbelerle kesintiye uğrayan dönemlerini ele alıyor. Yakından tanıma fırsatını bulduğu bazı şahsiyetlerle ilgili tanıklıklarını sunuyor.
Bizde “anı” veya “otobiyografik anı” yazma geleneği pek gelişmemiştir. Son yıllarda “nehir söyleşiler” tarzında yapılan yayınlarla bu konudaki eksiklik giderilmeye çalışılmaktadır. Ancak orada da soru-cevap tarzında bir yaklaşım benimsendiği için, kişinin kendisinden çok karşısındakinin yönlendirmesiyle oluşan bir anılar toplamı olmaktadır. “Anı” veya “hatıra” yazımı sadece tıp alanında değil; sanatla, bilimle veya siyasetle uğraşan ülkemiz insanlarının pek çoğunun ilgilenmedikleri veya yazmadıkları bir alandır. Son yıllarda bu konuda kitapların artması ise sevindiricidir.
Oysaki “anı” veya “biyografik anılar”ın yazılması, bilgilerin geçmişten gelecek kuşaklara bir miras olarak aktarılması olacağı gibi geçmişten bugüne nasıl geldiğimiz konusunda da bize tarihi kanıtlar sunacaktır. “Anı”lar veya “biyografik anılar” sadece kişinin kendi yaşadıkları veya özel yaşantıları hakkında bilgi vermez aynı zamanda dönemsel olarak bulundukları dünyanın, ülkenin, şehrin, kasabanın veya kırsalın siyasal-sosyoekonomik-kültürel değerleri, yaşantıları, ilişkileri, bilimin, sosyolojinin, kültürel değerlerin vs. tarihsel süreci ve belleği gibi birçok konu hakkında da bilgi verir. Aslında orada anlatılan bir kişi nezdinde de olsa bir ülkenin birçok konudaki tarihidir.
Biyografik anı kitapları bizlere bilinen veya bilinmeyen (ki daha çok bizlerin bilmediği) yaşam kesitlerini anlatır. Anılarda dikkat çeken anlatılanların sadece anı olmadığıdır. Aksine bizlere kendileriyle birlikte her anlamda yaptıkları zorlu, çoğunlukla başarılı, belki başarısızlıkları, bazen komik, bazen ders veren yolculukları anlatırlar. Belki bunların büyük bir kısmı kişisel anlatılar olsa da geçmişten bugüne kadar bir yaşam ve anılar bütünlüğü ruhumuzu kaplar, bir kısmıyla da kendimizle ilgili bütünsellik kurarız.
Çocukluğunu II. Dünya Savaşı yıllarında, yoksulluk ve baskıların kol gezdiği taşra Türkiye’sinde yaşayıp, her türlü sol söylemin ve etkinliğin yasak olduğu 50’li yıllarda sol arayış içine giren, 60’lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi saflarında özgürlük ve sosyalizm mücadelesinin militanlığını üstlenen kuşaktan Gençay hoca. Daha sonradan da sosyalist mücadelenin içinden hiç çıkmamış ve her türlü katkıyı vermiştir. Gençay Gürsoy’un anılarında yaşamının büyük kısmını geçirdiği tıp eğitimi, akademisyenlik, tabip odası yöneticiliği ve TTB başkanlığının deneyimiyle sağlık politikalarında kamu yararını sürekli önde tutan duruşu ve tercihlerinin yanında eşitlik, özgürlük ve barış hedefiyle katıldığı toplumsal mücadelelerin inişli çıkışlı, çoğu zaman ağır bir şiddetle bastırılan serüvenini izliyoruz. Siyasal mücadeleyle bilimsel faaliyetleri birlikte götürmeyi başarmış, sosyalizm idealini hiç kaybetmemiş Gençay Gürsoy, Türkiye’nin son 60 yılından önemli kesitler sunan anılarını bitirirken, “Her şeye rağmen hayata teşekkür” etmekten geri kalmıyor.
“Çıplak bir gerçek var karşımızda, gezegenimizde yaşamın sürdürülebilmesi ve insan sağlığının barbar piyasa ahlâkına teslim edilmemesi için, eşitlikçi, katılımcı, çevreci, dayanışmacı, barışçı bir iradi müdahale kaçınılmazdır. Bu, artık sosyalistlerin siyasi mücadele perspektifi olmasının çok ötesinde, insanlık için bir varoluş sorunu haline gelmiştir.”
Not: Gençay Gürsoy hocanın kitabının geliri İstanbul Tabip Odası Öğrenci Bursu Fonu’na aktarılmaktadır.
Doç. Dr. Ali İhsan Ökten
TTB Merkez Konseyi II. Başkanı
Künye
- Kitap Adı: Bir Hayat Üç Dönem, Anılar-Tanıklıklar
- Yazar: Gençay Gürsoy
- Yayınevi: İletişim Yayınları
- 1. Baskı: Temmuz 2021
- Sayfa: 526
- Editör: Ahmet İnsel
- Kapak Tasarımı: Utku Lomlu
- Kapak: Suat Aysu
- Uygulama: Hüsnü Abbas
- Düzelti ve Dizin: Berkay Üzüm