Geleceğin Hekim Adayları Nerelerde Yetişiyor?

Dr. Semih Baskan

2022-2023 eğitim-öğretim yılı başlarken Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) Ağustos 2022’deki web sayfasında yayımladığı Yükseköğretim Program Atlası verilerine göre Türkiye’de 85’i devlet; 33’ü vakıf üniversitesi tıp fakültesi olmak üzere toplam 118 tıp fakültesi bulunmaktadır. Bu fakülteler içinde devlet tıp fakültelerinde 12, vakıf üniversitesi tıp fakültelerinde 21 olmak üzere toplam 33 tıp fakültesinde İngilizce tıp fakültesi de bulunmaktadır.

Yine Yükseköğretim Program Atlası’nın verilerini değerlendirdiğimizde 81 ilimizin 60’ında tıp fakültesi kurulmuş olduğu ve eğitim yaptığı anlaşılmaktadır. İstanbul, Ankara ve İzmir’deki devlet ve vakıf üniversiteleri tıp fakültelerinin toplamı 45 olarak belirlenmiştir. Bir başka deyişle geride kalan 57 ilimizde toplam 73 tıp fakültesi bulunduğu gerçeği ile karşı karşıya bulunmaktayız.

Kurulan ve hizmet veren tıp fakültelerini değerlendirdiğimizde 33 tıp fakültesinin Sağlık Bakanlığı’na bağlı eğitim-araştırma hastanesi ile protokol imzalayarak eğitimlerini buralarda sürdürdükleri anlaşılmaktadır. Anadolu’daki tıp fakülteleri içinde örneğin Balıkesir, Tekirdağ Namık Kemal ve Yozgat Bozok Tıp Fakültesi haricinde hiçbirinin kendi hastanesi bulunmamaktadır.

Vakıf tıp fakültelerinin eğitim olanaklarını değerlendirdiğimizde, bazı vakıf üniversiteleri tıp fakültelerinin  özel sağlık kurumları ile afiliye olarak eğitimlerini sürdürdüğü, tespitlerimiz arasında yer almaktadır.16.10.2020 tarihinde TBMM’de “Kamu Mali Yönetim ve Kontrolü Kanunu”nda yapılan yeni bir düzenlemenin altıncı maddesinde “vakıf üniversitelerinin tıp fakültelerine eğitim ve öğretim hizmetlerinin sunumu  için asgari 200 yatak kapasitesine sahip ve YÖK’ün kriterlerine uygun bir hastaneleri olması” koşulu getirilmiştir. Aynı Kanun’un yedinci maddesinde ise “Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde bu yükümlülüklerini yerine getiremeyen vakıf üniversiteleri tıp fakültelerinin kapatılacağı ve YÖK tarafından kendilerine öğrenci kontenjanı verilmeyeceği” hükmü getirilmiştir.

Ankara Tabip Odası açıklamalarında 2022-2023 eğitim-öğretim yılı için YÖK tarafından
tüm tıp fakülteleri için toplam 18.434 kontenjan ayrıldığı bildirilmektedir. YKS’ye girenler içinde ilk 50.000’e girenlerin kayıt yaptırabilecekleri tıp fakültelerinde ilk defa bu yıl 671
kontenjan boş kalmıştır. Aynı şekilde diş hekimliği fakülteleri için ayrılan kontenjanlar içinde 344’ü boş kalmıştır.

2022-2023 eğitim-öğretim yılının başlamasına az bir zamanın kaldığı ve tıp fakültelerine yeni kayıtların yapıldığı bu dönemde gerek devlet ve gerekse de vakıf tıp fakültelerinin akademik kadrolarının yeterli olup olmadıkları ile ilgili olarak bir araştırma yapmayı amaçladık. 1 Haziran 2022-31 Ağustos 2022 tarihleri arasında geçen üç ay içinde Resmî Gazete’de yayımlanan gerek devlet  gerekse de vakıf üniversiteleri tıp fakültelerinin akademik kadro ilanlarının  tümünü inceledik. Bu incelememiz sonucunda:

1-Devlet üniversiteleri tıp fakültelerini değerlendirdiğimizde:
   İstanbul’da:59
   Ankara’da: 64
   İzmir’de: 56
   Diğer illerde:306 olmak üzere
   Toplam 485 öğretim üyesi kadrosunun boş olduğu anlaşılmaktadır.

2-Vakıf Üniversiteleri Tıp Fakülteleri’ni değerlendirdiğimizde:
    İstanbul’da: 221
    Ankara’da: 40
    İzmir’de: 9
    Diğer illerde:64   

Toplam 334 öğretim üyesi kadrosunun boş olduğu anlaşılmaktadır.

3-Sonuçta Devlet ve Vakıf Üniversitelerinin tümü değerlendirildiğinde:
    İstanbul’da: 280
    Ankara’da: 104
    İzmir’de: 65

Diğer illerde: 370 olmak üzere toplam 819 tıp fakültesi öğretim üyesi kadrosunun boş olduğu gerçeği ile karşı karşıya bulunduğumuz ortaya  çıkmaktadır.

Ayrıca Resmî Gazete’de yayımlanan bu ilanların değerlendirilmelerinde bazı tıp fakültelerinin ilanlarına yeterli başvuru olmadığı için tekrar ilana çıkıldığı tespit edilmiştir.

Sağlıkta şiddet, uzun nöbetler, özlük haklarında yeterli iyileştirmelerin bir türlü yapılamaması nedeni ile kamudan istifalar art arda devam ediyor.

TTB II. Başkanı Doç. Dr. Ali İhsan Ökten’in açıklamalarına göre pandemideki istifa yasağının kalkmasından sonra yaklaşık 10,000 doktorun iş bıraktığı ifade edilmektedir.
Bunlara ilave olarak bazı hastanelerde doktor bulunmayan bölümler kapanmaya ve hastalara randevu alamama sorunu ile karşılaşıyorlar. Örneğin Urfa Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde son 1,5 yılda doktorların istifaları nedeni ile dokuz bölümün kapandığı bildiriliyor. Aynı şekilde Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Hastanesi’nde Çocuk Onkolojisi Bölümü’nde son istifalar nedeni ile doktor bulunmadığı bildiriliyor.

Sağlık Bakanlığı Mayıs 2021’de boşalan kadroların yerlerini doldurmak için 65-72 yaş arasında emekli olmuş veya yaş haddinden emekli edilmiş doktor ve uzman doktorları göreve çağırdı. 66 münhal kadroya 01.04.2022 tarihinde yalnızca 21 doktor başvurdu. Diğer taraftan Sağlık Bakanlığı 4294 Sayılı “Eleman Temininde Güçlük Kanunu”na göre 29.07.2022 tarihli Resmî Gazete’de verdiği ilanda 19.694 Uzman doktor ve 7114 doktor istihdam edeceğini bildirdi.

Doktorlarımız arasında son yıllarda yurt dışına  gidişlerde bir artış gözlenmektedir. TTB’den “İyi Hal Belgesi” alan doktorların sayılarında büyük artışlar olmaktadır. 2022 yılının ilk yedi ayında 1402 doktor belge almak için başvuruda bulunmuş, Temmuz ayında 231 doktora “İyi Hal Belgesi” verilmiştir. Geçen yılın 12 ayındaki toplam başvuru sayısına bu yıl ilk yedi ayda ulaşılmıştır.

Yukarıda saydığımız gerçekler göz önüne getirilecek olursa bu yıl YKS’deki tıp fakültelerindeki boş kalan kontenjanların nedenleri açıklayabilmemiz mümkün olmaktadır.
2022-2033 eğitim-öğretim yılında başlayacakları uzun ve zahmetli yolculukta genç doktor adaylarına başarılar dilerim.