Prof. Dr. Semih Baskan
Bugün ülkemizde 91 devlet ve 37 vakıf üniversitesi tıp fakültesi bulunmaktadır. Bunların içinde 76’sı mezun vermektedir.
Mezun olacak hekim adayları için en önemli an Hekimlik Andı’nı hep birlikte söylemeleridir. Son yıllarda bu çok önemli Hekimlik Andı konusu tartışmalara yol açmaktadır.
Hekimlik Andı’nın tarihçesine bakacak olursak, ilk kez Dünya Tabipleri Birliği’nin 1948 yılında Cenevre-İsviçre’de gerçekleştirilen Genel Kurul toplantısında Hekimlik Andı kabul edilmiştir. Daha sonra Dünya Tabipleri Birliği’nin 22’nci (Ağustos 1968, Sidney-Avustralya), 35’inci (Ekim 1983, Venedik-İtalya) ve 48’inci (1994, Stockholm-İsveç) Genel Kurul toplantılarında değiştirilmiştir. Mayıs 2005’te ve Mayıs 2008’de Divonne-les-Bains-Fransa’da gerçekleştirilen 170’inci ve 173’üncü Genel Kurul toplantısında ise gözden geçirilmiş; son olarak Ekim 2017’de Chicago’da düzenlenen Genel Kurul toplantısında Türk Tabipleri Birliği’nin de katkıları ile yapılan değişiklikler kabul edilmiştir.
Türk Tabipleri Birliği, ülkemizdeki mezuniyet törenlerinde bu son metnin okunmasını önermekte ve hararetle savunmaktadır.
Özellikle son yıllarda okunan bu Hekimlik Andı üzerinde bazı üniversiteler ve tıp fakültelerinde bazı değişiklikler yapılmakta ve genç hekim adaylarından hazırlanan yeni metni okumaları istenmektedir. Evrensel Hekimlik Andı’nda yapılmak istenen değişiklik en çok 3’üncü paragrafta yer alan “Görevimle hastam arasına yaş, hastalık, ya da engellilik, inanç, etnik köken, cinsiyet, milliyet, politik düşünce, ırk, cinsel yönelim, toplumsal konum ya da başka herhangi bir özelliğin girmesine izin vermeyeceğime” bölümüne yoğunlaşmaktadır.
Bu yıl 14 Haziran 2024 tarihinde Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi mezuniyet töreninde okunan Hekimlik Andı’nda “cinsiyet, cinsel yönelim ve etnik köken” ifadeleri metinden çıkartılmış, “onurum üzerine ant içerim” ifadesi “namusum üzerine ant içerim” şeklinde değiştirilmiştir. Yeni hekim adayları bu metni okumayarak sessiz kalmayı tercih etmişlerdir.
Geçtiğimiz yıllarda da buna benzer uygulamalara rastlanmış ve meslek örgütümüz olan Türk Tabipleri Birliği olaylara müdahale etme gereğini duymuştur. Bu konuda örnek vermek gerekirse;
2021 yılında Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi diploma töreninde Hekimlik Andı üzerinde değişiklik yapılması üzerine yeni mezunlar bu metni okumamışlardır. TTB, bu konuyu 12 Temmuz 2021 tarihinde Yükseköğretim Kurulu’na yazarak bildirmiştir.
29 Temmuz 2021 tarihinde İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi diploma töreninde Rektör Prof. Dr. Ahmet Kızılay, “Hekimlik Andı’nda bizim karşı çıktığımız, kabul etmediğimiz konu; toplumun aile değerlerinin karşısında olan cinsel yönelim” eleştirisini vurgulamıştır. Bu sözlerin sonunda Hekimlik Andı yeni şekli ile okunmamıştır. Yeni mezunlar tepkilerini bu şekilde göstermişlerdir. TTB, İnönü Üniversitesi Rektörü hakkında soruşturma açılması için girişimde bulunmuştur.
Türkiye’nin en eski tıp fakültesi olan İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’nde de benzer bir olay yaşanmıştır. 22 Haziran 2022 tarihinde genç hekim adayları, tıp fakültesi dekanı tarafından Hekimlik Andı’nda sansürlenen ve metinden çıkartılan hastanın cinsel yönelimi ilgili kelimeleri hep bir ağızdan söyleyerek sansürü delmişlerdir.
Sonuçta 21’inci yüzyıl Türkiye’sinde yetiştirdiğimiz genç hekimlerimizin, meslek örgütümüz Türk Tabipleri Birliğimizin savunduğu çağdaş ilkeleri içeren Hekimlik Andı’nı mezuniyet törenlerinde hep birlikte eksiksiz söylemeleri bizlerin ortak dileğimizdir.